Курс за условни реченици на англиски - Подготовка за TOEIC®

Условните реченици на англиски дозволуваат да се изразат ситуации и нивните последици. Тие се многу присутни во TOEIC® затоа што ја одразуваат реалноста, веројатноста и хипотезите. Овој курс детално ги објаснува различните типови на условни реченици, нивната структура, употреба и нијанси.

Но што е условна реченица?

Како што беше кажано во воведот, условна реченица е реченица што служи да се изрази услов. Таа е составена од два дела:

• Условна клаузула (наречена «if clause»): ја изразува условот.
• Главна клаузула (наречена «main clause»): го означува резултатот или последицата.

Општата структура на реченицата е: «If + услов, резултат»

• If it rains, I will stay home. (Ако врне, ќе останам дома.)

Двата дела можат да се сменат по редослед без промена на значењето, но тогаш не е потребна запирка:

• I will stay home if it rains.

Постојат 5 типа на условни реченици на англиски:

1. Zero-conditional
2. First-conditional
3. Second-conditional
4. Third-conditional
5. Mixed-conditional

Во зависност од контекстот на дејството, неговото време, степенот на веројатност итн., се избира соодветниот тип на условна реченица. Ќе ги разгледаме сите овие типови во следните делови.

1. Zero-conditional

Zero-conditional се користи за општи факти, универзални вистини или предвидливи резултати. Често се употребува кога се зборува за наука, правила или навики.

За да се формира zero-conditional, се користи следнава структура:

• If you heat water to 100°C, it boils.
  (Ако загрееш вода до 100°C, таа врие.)
• If people don't exercise, they gain weight.
  (Ако луѓето не вежбаат, добиваат тежина.)
• If you press this button, it turns off.
  (Ако го притиснеш овој копче, ќе се изгаси.)

За да препознаете дали реченицата е zero-conditional, само заменете „if" со „every time“. Оваа форма изразува општа вистина, условот е секогаш точен.

2. First-conditional

First-conditional се користи за можни или веројатни настани во иднината. Се употребува кога условот е реален.

За да се формира first-conditional, се користи следнава структура:

• If it rains, I will stay at home.
  (Ако врне, ќе останам дома.)
• If she studies, she will pass the test.
  (Ако учи, ќе го положи тестот.)
• If they arrive on time, we will start the meeting.
  (Ако стигнат навреме, ќе ја започнеме средбата.)

Прочитај го нашиот курс за Present Simple за да научиш како се формира Present Simple.

A. Нема „will“ после „if“

Како што беше објаснето во курсот за иднина (достапно тука), ако реченицата започнува со „if“, не може да се стави „will“ во истиот дел:

❌ If I will go to London, I will visit Big Ben.
✅ If I go to London, I will visit Big Ben.

B. First-conditional со „should“ наместо „if“ во формални контексти

Во first-conditional, може да се замени „if“ со „should“ во формални ситуации. Употребата на „should“ укажува дека настанот е веројатен, но сепак хипотетички.

• Should you need any help, I will assist you.
  (Ако ви затреба помош, ќе ви помогнам.)
• Should the meeting be postponed, we will inform all attendees.
  (Ако состанокот се одложи, ќе ги известиме сите учесници.)

3. Zero-conditional и First-conditional, посебности

Zero и First-conditional најчесто се користат на англиски затоа што изразуваат реални ситуации или општи факти. Сепак, постојат повеќе посебности и нијанси во нивната употреба.

A. Користење други форми или времиња во „main clause“ кај zero и first-conditional

A.a. Користење модални глаголи во „main clause“

Кај zero и first-conditional, може да се замени "will" со модални глаголи како "can", "may", "might" или "should" за да се изразат различни нијанси.

• "Can": Изразува способност или можност.
  • If you finish your homework, you can watch TV.
    (Ако ги завршиш домашните задачи, можеш да гледаш ТВ.)
• "May" / "Might": Изразува несигурна можност.
  • If you study hard, you may pass the exam.
    (Ако учиш напорно, можеби ќе го положиш испитот.)
  • If we leave early, we might catch the train.
    (Ако заминеме рано, можеби ќе го фатиме возот.)
• "Should": Изразува совет или препорака.
  • If you feel sick, you should see a doctor.
    (Ако се чувствуваш болен, треба да одиш на доктор.)

A.b. Користење императив во „main clause“

Кај zero и first-conditional, употребата на императив во main clause овозможува да се дадат инструкции или наредби. Речениците се подиректни.

• If you see Jane, tell her to call me.
  (Ако ја видиш Џејн, кажи ѝ да ми се јави.)
• If it rains, take an umbrella.
  (Ако врне, земи чадор.)

B. Кај zero и first-conditional, може да се користи друго време во „if clause“

B.a. Заменување Present Simple со Present Perfect во „if clause“

За да се нагласи дека акцијата е завршена пред последицата, може да се користи Present Perfect во if clause. Се нагласува дека условот зависи од веќе завршена акција.

• If you have finished your work, we’ll go out for dinner.
  (Ако си ја завршил работата, ќе излеземе на вечера.)
• If he has called, I’ll let you know.
  (Ако се јавил, ќе ти кажам.)

B.b. Заменување Present Simple со Present Continuous во „if clause“

Present Continuous во if clause се користи за опишување тековна или привремена акција. Се воведуваат услови што зависат од моментална или привремена ситуација.

• If you’re getting tired, you should take a break.
  (Ако почнуваш да се изморуваш, треба да направиш пауза.)
• If it’s raining, we’ll stay indoors.
  (Ако врне, ќе останеме внатре.)

C. Кај zero и first-conditional, може да се замени "if" со други изрази

C.a. Заменување "if" со "when"

Кај zero и first-conditional, може да се употреби „when“ наместо „if“ за да се воведе условот (или моментот кога дејството се случува).

• When the water reaches 100°C, it boils.
  (Кога водата достигнува 100°C, таа врие.)

Внимавајте, менувањето на "if" со "when" може да ја смени смислата на реченицата:

• "If" изразува неизвесен услов, кој можеби ќе се случи или не.
  • If she gets pregnant, they will move to a bigger house.
    (Ако забремени, ќе се преселат во поголема куќа. - Не е сигурно дека ќе забремени.)
• "When" претпоставува дека настанот сигурно ќе се случи.
  • When she gets pregnant, they will move to a bigger house.
    (Кога ќе забремени, ќе се преселат во поголема куќа. - Се смета дека бременоста е сигурна, прашање на време.)

C.b. Заменување "if" со "unless" за „if not“

Кај zero и first-conditional, може да се замени "if" со "unless" за да се изрази негативен услов. "Unless" значи „освен ако“ и има слична функција како "if not", но пократко.

• If you don’t study, you won’t pass the exam.
  (Ако не учиш, нема да го положиш испитот.)
• Unless you study, you won’t pass the exam.
  (Освен ако не учиш, нема да го положиш испитот.)

Важни точки

• Негативна смисла: За разлика од "if", "unless" директно изразува ограничување или исклучок.
  • Unless he apologizes, I won’t forgive him.
    (Освен ако не се извини, нема да му простам.)
• Граматичка суптилност: Со "unless", не треба да се додава негација (како со "if not").
  • ❌ Unless you don’t study, you won’t pass the exam. (неточно - непотребна двојна негација)
  • ✅ Unless you study, you won’t pass the exam.
• "Not + unless" за нагласување на услов: Често се употребува "not + unless", што значи „само ако“, за да се потенцира основниот услов. Оваа структура е еквивалентна со "only ... if".
  • The company will only approve my application if I provide additional documents.
  • The company will not approve my application unless I provide additional documents.
    (Компанијата ќе ја одобри мојата апликација само ако обезбедам дополнителни документи.)
• Нијанса на сигурност: Употребата на "unless" може да додаде поапсолутна или категорична нијанса отколку обичното "if".

C.c. Заменување „if“ со „if and only if“

Кај zero и first-conditional, може да се замени „if“ со изрази како „so long as“, „as long as“, „on condition that“ и „providing“ / „provided that“, што означува строг или специфичен услов. Со овие алтернативи се нагласува неопходноста на условот.

• "So long as" / "As long as" (додека, под услов)
  • You can stay here so long as you keep quiet.
    (Можеш да останеш тука додека си тивок.)
  • As long as you work hard, you will succeed.
    (Под услов да работиш напорно, ќе успееш.)
• "On condition that" (под услов)
  • I’ll lend you my car on condition that you return it before 8 PM.
    (Ќе ти го позајмам автомобилот под услов да го вратиш пред 20 часот.)
• "Providing" / "Provided that" (под услов)
  • I will let you take a day off provided that you finish your tasks first.
    (Ќе ти дозволам да земеш слободен ден под услов да ги завршиш задачите прво.)
  • Providing the weather is good, we’ll go for a hike.
    (Ако времето е добро, ќе одиме на планинарење.)

C.d. Заменување "if" со "so that" или "in case"

Во одредени контексти, може да се замени "if" со "so that" (за да) или "in case" (во случај да) за да се изрази намерa или превенција:

• "So that" се користи за да се покаже дека акцијата има цел или посакувана последица:
  • I’ll explain it again so that everyone understands.
    (Ќе објаснам повторно за сите да разберат.)
• "In case" изразува мерка што се презема за случај на евентуалност:
  • Take an umbrella in case it rains.
    (Земи чадор во случај да врне.)

C.e. Други изрази што можат да го заменат „if“

Овде се уште неколку изрази што можат да го заменат „if“ во zero и first-conditional, а не беа спомнати погоре:

• "before" (пред да)
• "until" (додека не)
• "as soon as" (штом)
• "the moment" (во моментот кога)
• "after" (откако)

4. Second-conditional

Second conditional опишува хипотетички или малку веројатни ситуации во сегашноста или иднината. Се користи и за давање совети или замислување нереални сценарија.

За формирање на second conditional се користи оваа структура:

Пример за малку веројатна или нереална ситуација во сегашноста:

• If I had a car, I would drive to work every day.
  (Ако имав автомобил, секој ден ќе одев на работа со него.)

Во овој пример, јас немам автомобил во моментов, тоа е спротивно на мојата актуелна ситуација.

Пример за малку веројатна или нереална ситуација во иднината:

• If I won the lottery tomorrow, I would buy a mansion.
  (Ако утре добијам на лотарија, ќе купам вила.)

„Да добијам на лотарија утре“ се смета за многу малку веројатно, затоа се користи second conditional.

Внимавајте, никогаш не се става „would“ во if-clause!

✅ If I had a car, I would drive to work every day.
❌ If I’d have a car, I would drive to work every day.

Можеш да го прочиташ нашиот курс за Past Simple за да научиш како се формира Past Simple.

A. Заменување на „would“ со „could“ или „might“

Кај second conditional, може да се замени "would" со "could" или "might" за да се изразат различни нијанси:

• "Could": Изразува способност или можност во хипотетичко сценарио.
  • If I had more money, I could buy a new car.
    (Ако имав повеќе пари, ќе можев да купам нов автомобил.)
  • Се покажува дека акцијата е остварлива во оваа хипотетичка ситуација.
• "Might": Изразува веројатност или несигурност.
  • If she studied harder, she might pass the exam.
    (Ако учеше повеќе, можеби ќе го положеше испитот.)
  • Тука положувањето е можност, но не и сигурност.

B. „If I were“ наместо „If I was“

Кај second conditional, вообичаено се користи "were" за сите личности (и „I“, „he“, „she“, „it“), бидејќи тоа ја одразува хипотетичката природа на реченицата.

Употребата на "were" се смета за покоректна во формални или пишани конструкции. Во разговорен англиски се слуша и "If I was", но тоа е помалку елегантно.

Накратко: "If I were" е препорачана форма во second conditional, особено во академски или формален контекст.

• If I were rich, I would travel the world.
  (Ако бев богат, ќе патував низ светот.)
• If he were taller, he could play basketball professionally.
  (Ако беше повисок, ќе можеше професионално да игра кошарка.)

C. Изразување преференција во first и second-conditional со „rather“

"Rather" може да се користи во first и second conditional за да се изрази преференција меѓу две акции или ситуации.

• First conditional: If it rains tomorrow, I'd rather stay at home than go out.
  (Ако врне утре, би претпочитал да останам дома отколку да излезам.)
• Second conditional: If I had more free time, I'd rather read a book than watch TV.
  (Ако имав повеќе слободно време, би претпочитал да читам книга отколку да гледам ТВ.)

D. Употреба на „wish“ во second conditional

Во second conditional, „wish“ се користи за да се изразат желби или жал за сегашни или идни нереални или малку веројатни ситуации. По „wish“ се употребува Past Simple или could.

• If I spoke Spanish, I would apply for the job.
  → I wish I spoke Spanish so I could apply for the job.
• If she had more free time, she would travel the world.
  → I wish she had more free time so she could travel the world.

Никогаш не се става модален глагол после wish, затоа што wish веќе е модален. По wish се користи директно Past Simple.
❌ I wish I would have more time.
✅ I wish I had more time.

За повеќе информации за модалот wish, можеш да го погледнеш нашиот курс за модални глаголи.

5. Посебности кај first и second-conditional

A. Изразување предуслов кај first и second-conditional со „be to“

Изразот "be to" се користи кај first и second conditional за да се покаже услов што мора да се исполни пред да се случи главната акција. Ова додава поформален или авторитарен тон на условот.

• First conditional:
  • If you are to pass the exam, you must study harder.
    (Ако сакаш да го положиш испитот, мора да учиш повеќе.)
• Second conditional:
  • If she were to accept the job offer, how would she manage the relocation?
    (Ако ја прифати понудата за работа, како би го организирала преселувањето?)
  • Тука "were to" додава поформална хипотеза.

B. Како да избереш меѓу first и second-conditional?

Изборот меѓу first и second conditional зависи од веројатноста или реалноста на ситуацијата:

• First conditional: Се користи за многу веројатни ситуации во иднината.
  • If it rains tomorrow, I’ll stay home.
    (Ако врне утре, ќе останам дома.)
• Second conditional: Се користи за хипотетички, малку веројатни или невозможни ситуации во сегашноста или иднината.
  • If I had a million dollars, I’d buy a mansion.
    (Ако имав милион долари, ќе купев вила.)

6. Third-conditional

Third conditional се користи за хипотетички ситуации во минатото, често за да се изрази жал за минатото. Опишува настани што не се случиле и нивните замислени последици. Главно се употребува за нереални или замислени минати факти.

За да се формира third conditional, се користи оваа структура:

За повеќе информации, прочитај го нашиот курс за Past Perfect.

• If I had known, I would have helped you.
  (Ако знаев, ќе ти помогнев.)
• If she had not ignored the instructions, she would have avoided the mistake.
  (Ако ги слушаше инструкциите, ќе ја избегнеше грешката.)
• If they had left earlier, they wouldn’t have missed the flight.
  (Ако заминеа порано, немаше да го пропуштат летот.)

Внимавајте, како кај second-conditional, никогаш не се става „would“ во if-clause!

✅ If she had worked harder, she would have succeeded.
❌ If she would have worked harder, she would have succeeded.

A. Заменување „would“ со „could“ или „might“

Кај third conditional, може да се замени "would" со "could" или "might" за различни нијанси:

• "Could" изразува способност или можност во нереална мината ситуација.
  • If I had saved more money, I could have bought a house.
    (Ако заштедев повеќе пари, ќе можев да купам куќа.)
    • Се покажува дека купувањето куќа би било можно во оваа хипотетичка ситуација.
• "Might" изразува веројатност или несигурност во минато сценарио.
  • If she had taken the earlier train, she might have arrived on time.
    (Ако го земеше порано возот, можеби ќе стигнеше навреме.)
  • Овде стигнувањето на време е можност, но не и сигурност.

B. Употреба на „wish“ во third conditional

Кај third conditional, „wish“ се користи за да се изрази жал за настани од минатото што не се случиле како што се посакувало. Се употребува Past Perfect за да се замисли различно минато.

• If I had studied harder, I would have passed the test.
  → I wish I had studied harder so I could have passed the test.
• If we had arrived earlier, we would have seen the performance.
  → I wish we had arrived earlier so we could have seen the performance.

Никогаш не се става модален глагол после wish, затоа што wish веќе е модален. По wish се користи директно Past Simple.
❌ I wish I would have studied harder
✅ I wish I had studied harder.

За повеќе информации за модалот wish, можеш да го погледнеш нашиот курс за модални глаголи.

7. Mixed-conditional

Mixed conditionals комбинираат елементи од second и third conditional. Се користат за изразување на ситуации каде мината акција има последици во сегашноста, или обратно.

За да се формира mixed-conditional, се користи оваа структура:

• If I had studied medicine, I would be a doctor now.
  (Ако студирав медицина, сега ќе бев доктор.)
• If I had worked harder at school, I would have a better job now.
  (Ако учев повеќе на училиште, сега ќе имав подобра работа.)
• If she hadn't missed the train, she would be here with us.
  (Ако не го пропуштеше возот, сега ќе беше со нас.)

Заклучок

Во кратки црти, условните реченици се многу важни за изразување на комплексни идеи, хипотези, веројатности или жал. Тие се често присутни во TOEIC® и во секојдневниот живот, па нивното совладување ти овозможува поjасна комуникација и поголема прецизност. Со практика, ќе бидеш сигурен во нивната употреба во различни ситуации, без разлика дали е професионално или лично!

Други курсеви за подготовка за TOEIC®

• 🔗 Целосен курс за подготовка за TOEIC®