Kurs mbi kushtoret në anglisht - Përgatitje TOEIC®

Kushtoret në anglisht shërbejnë për të shprehur situata dhe pasojat e tyre. Ato janë shumë të pranishme në TOEIC®, sepse pasqyrojnë si fakte, probabilitete, ashtu edhe hipoteza. Ky kurs shpjegon llojet e ndryshme të kushtoreve, strukturën e tyre, përdorimin dhe nuancat që kanë.

Por çfarë është një frazë kushtore?

Siç u përmend në hyrje, një frazë kushtore është një fjali që shpreh një kusht. Kjo fjali përbëhet nga dy pjesë:

• Propozita kushtore (quhet « if clause »): shpreh kushtin.
• Propozita kryesore (quhet « main clause »): tregon rezultatin ose pasojën.

Struktura e përgjithshme e frazës është: « If + kusht, rezultat »

• If it rains, I will stay home. (Nëse bie shi, do të qëndroj në shtëpi.)

Dy pjesët mund të ndërrohen pa ndryshuar kuptimin, por në atë rast, presja nuk është e nevojshme:

• I will stay home if it rains.

Ekzistojnë 5 lloje kushtore në anglisht:

1. Zero-conditional
2. First-conditional
3. Second-conditional
4. Third-conditional
5. Mixed-conditional

Sipas kontekstit të veprimit, kohës, shkallës së probabilitetit, etj., zgjidhet një lloj kushtoreje në vend të tjetrit. Ne do të shpjegojmë këto lloje në seksionet në vazhdim.

1. Zero-conditional

Zero-conditional përdoret për të shprehur fakte të përgjithshme, të vërteta universale ose rezultate të parashikueshme. Përdoret shpesh për të folur për shkencë, rregulla ose zakone.

Për të formuar zero-conditional, përdoret kjo strukturë:

• If you heat water to 100°C, it boils.
  (Nëse ngroh ujë në 100°C, ai zien.)
• If people don't exercise, they gain weight.
  (Nëse njerëzit nuk ushtrohen, ata shtojnë peshë.)
• If you press this button, it turns off.
  (Nëse shtyp këtë buton, ai fiket.)

Për të kuptuar nëse një fjali është në zero-conditional, mjafton të zëvendësosh « if » me « every time ». Kjo formë shpreh një të vërtetë të përgjithshme, pra kushti është gjithmonë i vërtetë.

2. First-conditional

First-conditional përdoret për të shprehur ngjarje të mundshme ose të pritshme në të ardhmen. Përdoret kur kushti është realist.

Për të formuar first-conditional, përdoret kjo strukturë:

• If it rains, I will stay at home.
  (Nëse bie shi, do të qëndroj në shtëpi.)
• If she studies, she will pass the test.
  (Nëse ajo studion, do ta kalojë provimin.)
• If they arrive on time, we will start the meeting.
  (Nëse ata mbërrijnë me kohë, do të fillojmë takimin.)

Mund të lexosh kursin për present simple për të mësuar si të formohet present simple.

A. Nuk përdoret « will » pas « if »

Siç u shpjegua në kursin për të ardhmen (lexo këtu), nëse fjalia fillon me « if », nuk mund të vendoset « will » në atë pjesë të fjalisë:

❌ If I will go to London, I will visit Big Ben.
✅ If I go to London, I will visit Big Ben.

B. First-conditional me « should » në vend të « if » në kontekste formale

Në first-conditional, mund të zëvendësohet « if » me « should » në kontekste formale. Përdorimi i « should » tregon se ngjarja është e mundshme, por mbetet ende hipotetike.

• Should you need any help, I will assist you.
  (Nëse keni nevojë për ndihmë, do t’ju ndihmoj.)
• Should the meeting be postponed, we will inform all attendees.
  (Nëse takimi shtyhet, do t’i informojmë të gjithë pjesëmarrësit.)

3. Zero-conditional dhe first-conditional, veçoritë

Zero dhe first-conditional janë më të përdorurit në anglisht, sepse shprehin situata realiste ose të vërteta të përgjithshme. Megjithatë, ekzistojnë disa veçori dhe nuanca në përdorimin e tyre.

A. Përdorimi i formave ose kohëve të tjera në « main clause » në zero dhe first-conditional

A.a. Përdorimi i modaleve në « main clause »

Në zero dhe first-conditional, mund të zëvendësohet "will" me modale si "can", "may", "might", ose "should" për të shprehur nuanca të ndryshme.

• "Can": Shpreh një aftësi ose një mundësi.
  • If you finish your homework, you can watch TV.
    (Nëse mbaron detyrat, mund të shikosh televizor.)
• "May" / "Might": Shpreh një mundësi të pasigurt.
  • If you study hard, you may pass the exam.
    (Nëse studion me përkushtim, mund ta kalosh provimin.)
  • If we leave early, we might catch the train.
    (Nëse nisim herët, mund ta kapim trenin.)
• "Should": Shpreh një këshillë ose rekomandim.
  • If you feel sick, you should see a doctor.
    (Nëse ndihesh i sëmurë, duhet të shkosh tek mjeku.)

A.b. Përdorimi i urdhërores në « main clause »

Në zero dhe first-conditional, përdorimi i urdhërores në main clause shërben për të dhënë udhëzime ose urdhra. Kjo e bën fjalinë më direkte.

• If you see Jane, tell her to call me.
  (Nëse sheh Jane, thuaji të më telefonojë.)
• If it rains, take an umbrella.
  (Nëse bie shi, merr një çadër.)

B. Në zero dhe first-conditional mund të përdoret një kohë tjetër përveç present simple në « if clause »

B.a. Zëvendësimi i present simple me present perfect në « if clause »

Për të theksuar që një veprim është kryer para një pasoje të ardhshme, mund të përdoret present perfect në if clause. Qëllimi është të vihet në dukje se kushti bazohet në një veprim të realizuar para pasojës.

• If you have finished your work, we’ll go out for dinner.
  (Nëse ke përfunduar punën, do të dalim për darkë.)
• If he has called, I’ll let you know.
  (Nëse ai ka telefonuar, do të të njoftoj.)

B.b. Zëvendësimi i present simple me present continuous në « if clause »

Present continuous në if clause përdoret për të folur për një veprim në vazhdim ose të përkohshëm. Kjo lejon të paraqiten kushte që varen nga një situatë momentale ose që po ndodh.

• If you’re getting tired, you should take a break.
  (Nëse po lodhesh, duhet të bësh pushim.)
• If it’s raining, we’ll stay indoors.
  (Nëse bie shi, do të qëndrojmë brenda.)

C. Në zero dhe first-conditional, mund të zëvendësohet "if" me shprehje të tjera

C.a. Zëvendësimi i "if" me "when"

Në zero dhe first-conditional, është e mundur të përdoret « when » në vend të « if » për të prezantuar kushtin (ose momentin kur ndodh veprimi).

• When the water reaches 100°C, it boils.
  (Kur uji arrin 100°C, ai zien.)

Megjithatë, duhet treguar kujdes, sepse ndërrimi i "if" me "when" mund të ndryshojë kuptimin e fjalisë:

• "If" shpreh një kusht të pasigurt, që mund ose jo të ndodhë.
  • If she gets pregnant, they will move to a bigger house.
    (Nëse ajo mbetet shtatzënë, ata do të zhvendosen në një shtëpi më të madhe. - Nuk është e sigurt që ajo do të mbetet shtatzënë.)
• "When", nga ana tjetër, nënkupton se ngjarja ndodh me siguri.
  • When she gets pregnant, they will move to a bigger house.
    (Kur ajo të mbetet shtatzënë, ata do të zhvendosen në një shtëpi më të madhe. - Ata e konsiderojnë shtatzëninë si të sigurt, vetëm çështje kohe.)

C.b. Zëvendësimi i "if" me "unless" për të thënë "if not"

Në zero dhe first conditional, mund të përdoret "unless" në vend të "if" për të shprehur një kusht negativ. "Unless" do të thotë "përveçse nëse" dhe luan të njëjtën rol si "if not", por në mënyrë më të shkurtër.

• If you don’t study, you won’t pass the exam.
  (Nëse nuk studion, nuk do ta kalosh provimin.)
• Unless you study, you won’t pass the exam.
  (Përveçse nëse studion, nuk do ta kalosh provimin.)

Pika të rëndësishme

• Kuptimi negativ: Ndryshe nga "if", "unless" shpreh drejtpërdrejt një kufizim ose përjashtim.
  • Unless he apologizes, I won’t forgive him.
    (Përveçse nëse kërkon falje, nuk do ta fal.)
• Subtiliteti gramatikor: Me "unless", nuk është e nevojshme të shtohet një mohues në fjali (si me "if not").
  • ❌ Unless you don’t study, you won’t pass the exam. (gabim - mohim i dyfishtë i panevojshëm)
  • ✅ Unless you study, you won’t pass the exam.
• "Not + unless" për theksim të kushtit: Shpesh përdoret "not + unless", që do të thotë "vetëm nëse", për të theksuar një kusht thelbësor. Kjo strukturë është ekuivalente me "only ... if".
  • The company will only approve my application if I provide additional documents.
  • The company will not approve my application unless I provide additional documents.
    (Kompania do të miratojë aplikimin tim vetëm nëse dorëzoj dokumente shtesë.)
• Nuanca e sigurisë: Përdorimi i "unless" mund të shtojë një nuancë më kategorike ose absolute se një "if" e thjeshtë.

C.c. Zëvendësimi i « if » me « if and only if »

Në zero dhe first conditional, është e mundur të përdoren shprehje si « so long as », « as long as », « on condition that » dhe « providing » / « provided that », që tregojnë një kusht të fortë ose specifik. Këto alternativa e vënë theksin te domosdoshmëria e kushtit.

• "So long as" / "As long as" (për aq kohë sa, me kusht që)
  • You can stay here so long as you keep quiet.
    (Mund të rrish këtu për aq kohë sa qëndron i qetë.)
  • As long as you work hard, you will succeed.
    (Me kusht që të punosh shumë, do të kesh sukses.)
• "On condition that" (me kusht që)
  • I’ll lend you my car on condition that you return it before 8 PM.
    (Do të të jap makinën me kusht që ta kthesh para orës 20:00.)
• "Providing" / "Provided that" (me kusht që)
  • I will let you take a day off provided that you finish your tasks first.
    (Do të të lejoj të marrësh një ditë pushim me kusht që t’i kryesh detyrat më parë.)
  • Providing the weather is good, we’ll go for a hike.
    (Me kusht që të jetë moti i mirë, do të bëjmë ecje.)

C.d. Zëvendësimi i "if" me "so that" ose "in case"

Në disa raste, mund të zëvendësohet "if" me "so that" (që të) ose "in case" (në rast se) për të shprehur një synim ose parandalim:

• "So that" përdoret për të treguar se veprimi ka një qëllim ose një pasojë të dëshiruar:
  • I’ll explain it again so that everyone understands.
    (Do ta shpjegoj edhe një herë që të kuptojnë të gjithë.)
• "In case" shpreh masë të marrë për një eventualitet:
  • Take an umbrella in case it rains.
    (Merr një çadër në rast se bie shi.)

C.e. Shprehje të tjera që mund të zëvendësojnë « if »

Këtu janë disa shprehje të tjera që mund të zëvendësojnë « if » në zero dhe first-conditional. Ndër to janë:

• "before" (para se)
• "until" (derisa)
• "as soon as" (sapó)
• "the moment" (në momentin kur)
• "after" (pas që)

4. Second-conditional

Second conditional përshkruan situata hipotetike ose pak të mundshme në tashme ose të ardhme. Përdoret gjithashtu për të dhënë këshilla ose për të imagjinuar skenarë që nuk janë realë.

Për të formuar second conditional, përdoret kjo strukturë:

Shembull për një situatë të pamundur ose jorealiste në tashme:

• If I had a car, I would drive to work every day.
  (Nëse do të kisha makinë, do të shkoja në punë çdo ditë.)

Në këtë shembull, nuk kam makinë aktualisht, pra është një hipotezë që kundërshton situatën time.

Shembull për një situatë të pamundur ose jorealiste në të ardhme:

• If I won the lottery tomorrow, I would buy a mansion.
  (Nëse do të fitoja lotarinë nesër, do të blija një vilë.)

Këtu, "të fitosh lotarinë nesër" konsiderohet shumë e pamundur, ndaj përdoret second conditional.

Kushtoji vëmendje, kurrë nuk përdoret « would » në if-statement!

✅ If I had a car, I would drive to work every day.
❌ If I’d have a car, I would drive to work every day.

Mund të lexosh kursin për past simple për të mësuar si të formohet past simple.

A. Zëvendësimi i « would » me « could » ose « might »

Në second conditional, mund të zëvendësohet "would" me "could" ose "might" për të shprehur nuanca të ndryshme:

• "Could": Shpreh një aftësi ose mundësi në një skenar hipotetik.
  • If I had more money, I could buy a new car.
    (Nëse do të kisha më shumë para, do të mund të blija një makinë të re.)
  • Kjo tregon që veprimi është i realizueshëm në këtë kontekst hipotetik.
• "Might": Shpreh një probabilitet ose pasiguri.
  • If she studied harder, she might pass the exam.
    (Nëse do të studionte më shumë, mund ta kalonte provimin.)
  • Këtu, kalimi i provimit është një mundësi, por jo siguri.

B. « If I were » dhe jo « If I was »

Në second conditional, është e zakonshme të përdoret "were" me të gjitha foljet (duke përfshirë "I", "he", "she", "it") në vend të "was", sepse reflekton natyrën hipotetike të fjalisë.

Përdorimi i "were" konsiderohet më korrekt në ndërtimet hipotetike formale ose të shkruara. Megjithatë, në të folurën e përditshme dëgjohet ndonjëherë "If I was", por kjo është më pak elegante ose formale.

Në përfundim: "If I were" është forma standarde dhe e rekomanduar në second conditional, sidomos në kontekst akademik ose formal.

• If I were rich, I would travel the world.
  (Nëse do të isha i pasur, do të udhëtoja nëpër botë.)
• If he were taller, he could play basketball professionally.
  (Nëse do të ishte më i gjatë, do të mund të luante basketboll profesionalisht.)

C. Shprehja e preferencës në first dhe second-conditional me « rather »

"Rather" mund të përdoret në first dhe second conditional për të treguar preferencë mes dy veprimeve ose situatave.

• First conditional: If it rains tomorrow, I'd rather stay at home than go out.
  (Nëse bie shi nesër, do të preferoja të qëndroja në shtëpi sesa të dilja jashtë.)
• Second conditional: If I had more free time, I'd rather read a book than watch TV.
  (Nëse do të kisha më shumë kohë të lirë, do të preferoja të lexoja një libër sesa të shikoja televizor.)

D. Përdorimi i « wish » në second conditional

Në second conditional, « wish » përdoret për të shprehur dëshira ose pendime për situata aktuale ose të pabesueshme/të pamundura të ardhshme. Pas « wish » përdoret past simple ose could.

• If I spoke Spanish, I would apply for the job.
  → I wish I spoke Spanish so I could apply for the job.
• If she had more free time, she would travel the world.
  → I wish she had more free time so she could travel the world.

Nuk duhet vendosur modal pas wish, sepse wish është tashmë modal. Përdoret direkt past simple pas wish.
❌ I wish I would have more time.
✅ I wish I had more time.

Për më shumë mbi modalin wish, mund të lexosh kursin për modalet.

5. First dhe second-conditional, veçoritë

A. Shprehja e një kushti paraprak në first dhe second-conditional me « be to »

Shprehja "be to" përdoret në first dhe second conditional për të treguar një kusht që duhet patjetër të përmbushet para se veprimi kryesor të ndodhë. Kjo i jep frazës një ton më formal ose autoritativ.

• First conditional:
  • If you are to pass the exam, you must study harder.
    (Nëse dëshiron të kalosh provimin, duhet të studiosh më shumë.)
• Second conditional:
  • If she were to accept the job offer, how would she manage the relocation?
    (Nëse do të pranonte ofertën e punës, si do ta menaxhonte zhvendosjen?)
  • Këtu, "were to" shton një hipotezë më formale.

B. Si të zgjedhësh mes first dhe second-conditional?

Zgjedhja mes first dhe second conditional varet nga probabiliteti ose realiteti i situatës:

• First conditional: Përdoret për situata shumë të mundshme në të ardhmen.
  • If it rains tomorrow, I’ll stay home.
    (Nëse bie shi nesër, do të qëndroj në shtëpi.)
• Second conditional: Përdoret për situata hipotetike, të pamundura ose të paimagjinueshme në tashmë ose të ardhme.
  • If I had a million dollars, I’d buy a mansion.
    (Nëse do të kisha një milion dollarë, do të blija një vilë.)

6. Third-conditional

Third conditional flet për situata hipotetike në të kaluarën, shpesh përdoret për të shprehur pendime për të kaluarën. Përshkruan ngjarje që nuk kanë ndodhur dhe pasojat imagjinare. Duhet mbajtur mend që third conditional përdoret vetëm për të folur rreth fakteve të kaluara të paimagjinueshme ose të pamundura.

Për të formuar third-conditional, përdoret kjo strukturë

Për më shumë informacion, mund të lexosh kursin për past perfect.

• If I had known, I would have helped you.
  (Nëse do të kisha ditur, do të të kisha ndihmuar.)
• If she had not ignored the instructions, she would have avoided the mistake.
  (Nëse nuk do të kishte injoruar udhëzimet, do të kishte shmangur gabimin.)
• If they had left earlier, they wouldn’t have missed the flight.
  (Nëse do të kishin nisur më herët, nuk do ta kishin humbur fluturimin.)

Kushtoji vëmendje, si te second-conditional, kurrë nuk përdoret « would » në if-statement!

✅ If she had worked harder, she would have succeeded.
❌ If she would have worked harder, she would have succeeded.

A. Zëvendësimi i « would » me « could » ose « might »

Edhe në third conditional, mund të zëvendësohet "would" me "could" ose "might" për nuanca të ndryshme:

• "Could" shpreh aftësi ose mundësi në një situatë të kaluar të paimagjinueshme.
  • If I had saved more money, I could have bought a house.
    (Nëse do të kisha kursyer më shumë para, do të mund të blija një shtëpi.)
    • Tregon që blerja e shtëpisë do të kishte qenë e mundur në këtë situatë hipotetike.
• "Might" shpreh probabilitet ose pasiguri në një skenar të kaluar.
  • If she had taken the earlier train, she might have arrived on time.
    (Nëse do të kishte marrë trenin më herët, mund të kishte mbërritur me kohë.)
  • Këtu, mbërritja me kohë është një mundësi, por jo siguri.

B. Përdorimi i « wish » në third conditional

Në third conditional, « wish » përdoret për të shprehur pendime për ngjarje të kaluara që nuk kanë ndodhur siç dëshirohej. Pas « wish » vihet past perfect për të treguar që imagjinohet një e kaluar ndryshe.

• If I had studied harder, I would have passed the test.
  → I wish I had studied harder so I could have passed the test.
• If we had arrived earlier, we would have seen the performance.
  → I wish we had arrived earlier so we could have seen the performance.

Nuk duhet vendosur modal pas wish, sepse wish është tashmë modal. Vendoset direkt past simple pas wish.
❌ I wish I would have studied harder
✅ I wish I had studied harder.

Për më shumë rreth modalit wish, mund të lexosh kursin për modalet.

7. Mixed-conditional

Mixed conditionals përzjejnë elemente nga second dhe third conditional. Përdoren për të shprehur situata ku një veprim i kaluar ka pasoja në tashme, ose anëasjelltas.

Për të formuar mixed-conditional, përdoret kjo strukturë:

• If I had studied medicine, I would be a doctor now.
  (Nëse do të kisha studiuar mjekësi, tani do të isha mjek.)
• If I had worked harder at school, I would have a better job now.
  (Nëse do të kisha punuar më shumë në shkollë, tani do të kisha një punë më të mirë.)
• If she hadn't missed the train, she would be here with us.
  (Nëse nuk do ta kishte humbur trenin, do të ishte këtu me ne.)

Përfundim

Në përfundim, kushtoret janë shumë të rëndësishme për të shprehur ide të ndërlikuara, hipoteza, probabilitete ose pendime. Ato gjenden kudo në TOEIC® dhe në jetën e përditshme, kështu që zotërimi i tyre të ndihmon të komunikosh më mirë dhe të jesh më i saktë. Me praktikë, do të ndihesh i/e sigurt për t’i përdorur në shumë situata, qoftë për punë apo privat!

Kurse të tjera për përgatitje TOEIC®

• 🔗 Kursi i plotë për përgatitje TOEIC®