Khóa học về cách diễn đạt năng lực bằng tiếng Anh - Luyện thi TOEIC®

Trong tiếng Anh, điều quan trọng là phải biết cách diễn đạt những gì mình có thể làm, không thể làm, hoặc đã có thể làm trong quá khứ. Chương này sẽ hướng dẫn bạn cách sử dụng các từ như can, could và be able to, cũng như một số cách diễn đạt hữu ích khác để nói về năng lực hoặc thành công.

1. "Can" để diễn đạt năng lực (ở hiện tại)

Động từ khiếm khuyết can là cách phổ biến nhất để diễn đạt năng lực ở hiện tại. Nó rất dễ dùng và không cần thay đổi cho ngôi thứ ba số ít (he/she/it).

A. Cách sử dụng “can”?

B. Khi nào sử dụng “can”?

• Để nói về năng lực chung (thể chất, trí tuệ, ...)
  • I can lift 50 kilos.
    (năng lực thể chất)
  • She can solve complicated math problems.
    (năng lực trí tuệ)
• Để diễn đạt sự cho phép / phép tắc (mở rộng từ khả năng)
  • You can use my phone if you want.
    (ý về “sự cho phép”)
  • Trong khóa học này, chúng ta tập trung chủ yếu vào năng lực, nhưng bạn có thể đọc khóa học về sự cho phép để tìm hiểu thêm.
• Để nói về sự việc có thể xảy ra (trong ngữ cảnh thân mật)
  • It can get really hot here in summer.
    (nó có thể rất nóng ở đây vào mùa hè)

C. Khi nào sử dụng “can't”?

• Để nói về sự không có năng lực chung (thể chất, trí tuệ, ...)
  • I can't lift 50 kilos.
    (không có năng lực thể chất)
  • She can't solve complicated math problems.
    (không có năng lực trí tuệ)
• Để diễn đạt sự không thể về mặt logic hoặc ngữ cảnh
  • You can't be serious!
    (không thể nào, xét theo lý lẽ)
  • He can't be at home; I just saw him at the store.
    (không thể ở nhà, dựa vào thực tế)
• Để chỉ sự cấm đoán (trong ngữ cảnh thân mật)
  • You can't park here.
    (bạn không được đỗ xe ở đây: ý cấm đoán không chính thức)
  • They can't enter the building without a badge.
    (họ không được vào tòa nhà nếu không có thẻ)
• Để diễn đạt sự bất lực hay giới hạn
  • I can't understand this math problem.
    (tôi không thể hiểu bài toán này)
  • She can't stop laughing.
    (cô ấy không thể ngừng cười, giới hạn cá nhân hoặc ngữ cảnh)

2. “Could” để diễn đạt năng lực ở quá khứ (hoặc mang tính giả định)

Động từ khiếm khuyết could chủ yếu dùng để diễn đạt năng lực trong quá khứ hoặc trong tình huống giả định.

A. Cách sử dụng “could”?

B. Khi nào sử dụng “could”?

• Năng lực ở quá khứ (chung)
  • When I was young, I could climb trees easily.
    (năng lực thường có khi còn nhỏ)
• Năng lực trong tình huống giả định / điều kiện
  • I could help you if I had more time.
    (tôi có thể giúp bạn nếu tôi có thêm thời gian)
  • They could win the match if they trained harder.
    (họ có thể thắng nếu tập luyện chăm chỉ hơn)
• Yêu cầu lịch sự / gợi ý (mức độ nhẹ hơn “can”)
  • Could you lend me a pen?
    (bạn có thể cho tôi mượn cây bút không?)
  • We could go to the cinema tonight.
    (chúng ta có thể đi xem phim tối nay)

C. Khi nào sử dụng “couldn't”?

• Để nói về sự không có năng lực ở quá khứ (thể chất, trí tuệ, ...)
  • I couldn't lift 50 kilos when I was younger.
    (không có năng lực thể chất trong quá khứ)
  • She couldn't solve complicated math problems as a child.
    (không có năng lực trí tuệ khi còn nhỏ)
• Để diễn đạt sự không thể về mặt logic hoặc ngữ cảnh trong quá khứ
  • He couldn't have been at the meeting; he was out of town.
    (không thể có mặt ở buổi họp, vì anh ấy ở xa)
  • They couldn't have finished the project so quickly.
    (không thể hoàn thành dự án nhanh như thế, xét theo logic sự việc)
• Để chỉ sự cấm đoán hoặc từ chối trong quá khứ
  • We couldn't enter the building without a badge.
    (chúng tôi không được vào tòa nhà nếu không có thẻ)
  • She couldn't go to the party because her parents said no.
    (cô ấy không thể đi dự tiệc vì bố mẹ không cho phép)
• Để diễn đạt nỗ lực thất bại hoặc không thành công
  • I couldn't find my keys yesterday.
    (tôi không thể tìm thấy chìa khóa hôm qua)
  • They couldn't fix the computer on time.
    (họ không thể sửa máy tính kịp thời)
• Để chỉ năng lực mang tính giả định
  • I couldn't live without my phone.
    (tôi không thể sống mà không có điện thoại, trong trường hợp giả định)
  • He couldn't do that, even if he tried.
    (anh ấy không thể làm điều đó, dù có cố gắng đi nữa)

3. “Be able to” để diễn đạt năng lực ở mọi thì

Không giống như can và could, be able to có thể chia ở tất cả các thì. Vì thế, người ta đôi khi gọi nó là “bán động từ khiếm khuyết” (semi-modal) chứ không phải động từ khiếm khuyết thuần túy.

A. Cách sử dụng “be able to”?

Cấu trúc cơ bản: Chủ ngữ + be (chia thì phù hợp) + able to + động từ nguyên mẫu + bổ ngữ (nếu có)

1. Hiện tại

   Dạng	Cấu trúc
   Khẳng định	I am able to swim across the lake. (Tôi có thể bơi qua hồ.)
   Phủ định	I am not able to understand this concept. (Tôi không thể hiểu khái niệm này.)
   Nghi vấn	Are you able to help me with this exercise? (Bạn có thể giúp tôi làm bài này không?)

2. Quá khứ

   Dạng	Cấu trúc
   Khẳng định	We were able to contact the manager yesterday. (Chúng tôi đã liên hệ được với quản lý hôm qua)
   Phủ định	We were not able to contact the manager yesterday. (Chúng tôi không liên hệ được với quản lý hôm qua)
   Nghi vấn	Were you able to contact the manager yesterday? (Bạn đã liên hệ được với quản lý hôm qua chưa?)

3. Tương lai

   Dạng	Cấu trúc
   Khẳng định	She will be able to travel next month. (Cô ấy sẽ có thể đi du lịch vào tháng tới)
   Phủ định	She will not be able to travel next month. (Cô ấy sẽ không thể đi du lịch vào tháng tới)
   Nghi vấn	Will she be able to travel next month? (Cô ấy có thể đi du lịch vào tháng tới không?)

4. Hiện tại hoàn thành (Present Perfect)

   Dạng	Cấu trúc
   Khẳng định	He has been able to improve his English a lot this year. (Anh ấy đã cải thiện tiếng Anh rất nhiều năm nay)
   Phủ định	He has not been able to improve his English this year. (Anh ấy chưa thể cải thiện tiếng Anh trong năm này)
   Nghi vấn	Has he been able to improve his English this year? (Anh ấy đã cải thiện tiếng Anh năm nay chưa?)

B. Khi nào sử dụng “be able to”?

• Khi “can” hoặc “could” không dùng được ở một số thì ngữ pháp. Không thể nói “I have can...” hoặc “I will can...”. Khi đó phải dùng “be able to”.
  • I have been able to save some money.
    (không nói “I have can save...”)
• Để nhấn mạnh vào sự thành công (một lần hoặc đặc biệt)
  • We were able to solve the problem at the last minute.
    (chúng tôi đã làm được, đã thành công)
• Để diễn đạt các hành động tương lai chắc chắn
  • I will be able to drive next year.
    (năm tới tôi sẽ đủ tuổi / đủ năng lực để lái xe)

4. Những cách khác để diễn đạt năng lực

Dù can, could và be able to là phổ biến nhất, vẫn còn các cách khác để nói về năng lực hoặc thành công khi làm việc gì đó:

• Manage to + động từ nguyên mẫu: nhấn mạnh việc đã làm được, dù gặp khó khăn.
  • I managed to fix the bike despite having no tools.
    (Tôi đã sửa được xe dù không có dụng cụ)
• Succeed in + V-ing: tương tự “manage to” nhưng trang trọng hơn, nhấn mạnh sự thành công sau khi nỗ lực.
  • She succeeded in persuading her boss.
    (Cô ấy đã thuyết phục được sếp)
  • He succeeded in finishing all his tasks before the deadline.
    (Anh ấy đã hoàn thành mọi nhiệm vụ trước hạn cuối)
• Know how to + động từ nguyên mẫu: nhấn mạnh kỹ năng hoặc hiểu biết về kỹ thuật.
  • He knows how to program in Python.
    (Anh ấy biết lập trình Python)
• Be capable of + V-ing / danh từ: cách diễn đạt năng lực trang trọng hơn.
  • They are capable of solving complex problems.
    (Họ có khả năng giải quyết các vấn đề phức tạp)

5. So sánh và phân biệt các cách diễn đạt năng lực

Sau khi đã xem các động từ khiếm khuyết và bán động từ khiếm khuyết (cùng các cách diễn đạt), hãy chú ý đến sự khác biệt và tinh tế trong cách dùng.

A. “Can” vs. “Could”

• Can (hiện tại): năng lực hiện tại, trực tiếp, hoặc sự cho phép theo cách đơn giản.
  • I can swim.
    (Tôi biết bơi / tôi có thể bơi)
• Could (quá khứ / giả định): năng lực trong quá khứ (thường xuyên) hoặc năng lực điều kiện.
  • I could swim when I was five.
    (năng lực chung khi còn nhỏ)
  • I could help you if I had some free time.
    (năng lực giả định)

B. “Can” / “Could” vs. “Be able to”

So sánh 1: “Be able to” có thể chia ở mọi thì (hiện tại, quá khứ, tương lai, hoàn thành, v.v.), trong khi “can / could” thì không.

• He has been able to find a better job.
  (hiện tại hoàn thành)

So sánh 2: “Could” thường diễn đạt năng lực chung trong quá khứ còn “Was able to” nhấn mạnh vào việc đã làm được một lần, vào thời điểm cụ thể.

Kết luận

Dưới đây là bảng tổng hợp giúp bạn có cái nhìn toàn diện về cách diễn đạt năng lực bằng tiếng Anh

Các khóa học khác về động từ khiếm khuyết

Để biết thêm về động từ khiếm khuyết, bạn có thể đọc các khóa học sau:

• 🔗 Tổng quan về động từ khiếm khuyết cho TOEIC®
• 🔗 Khóa học về diễn đạt sự cho phép cho TOEIC®
• 🔗 Khóa học về diễn đạt sự bắt buộc cho TOEIC®
• 🔗 Khóa học về diễn đạt sự cấm đoán cho TOEIC®
• 🔗 Khóa học về diễn đạt sự không bắt buộc cho TOEIC®
• 🔗 Khóa học về diễn đạt lời khuyên cho TOEIC®
• 🔗 Khóa học về diễn đạt gợi ý và đề xuất cho TOEIC®
• 🔗 Khóa học về diễn đạt ý định hoặc tương lai gần cho TOEIC®
• 🔗 Khóa học về diễn đạt xác suất và sự không chắc chắn cho TOEIC®
• 🔗 Khóa học về diễn đạt sở thích và mong muốn cho TOEIC®